Tommy Sands…een man met meerdere persoonlijkheden: hij is mens, muzikant, activist…en hij werkt al een hele carrière aan het beter maken van deze wereld. Niet prekerig, niet drammerig, maar wel glashelder, uitgaand van schoonheid en van de behoefte van de mens aan vrede en verbinding. Voor sommigen zal dat als “naïef” klinken, maar als je, zoals Sands al zowat je hele leven gewijd hebt aan het brengen van die “blijde boodschap” (en dit bedoel ik allesbehalve ironisch”, dan betekent dat op z’n minst dat je de fase van de naïviteit allang voorbij bent en dat je je in het stadium van het geloof bevindt.

Dat hij in Noord-Ierland geboren en getogen is, zal Tommy misschien helpen in de volharding om die rol op te nemen. ’s Mans wieg stond in de County Down en als je midden in “The Troubles” geboren wordt, kan het best vanzelfsprekend lijken, als je probeert jezelf te bevrijden van welke onderdrukking dan ook. Voor Sands is het altijd vanzelfsprekend geweest ervan uit te gaan dat de ene mens niet superieur is aan de andere en dat noch geld, noch godsdienst voldoende zijn om van dat standpunt af te wijken.

De muzikale vorm, waarin Sands zijn boodschap verpakt, kun je “onmiskenbaar Iers” noemen en dat heeft hem tot nu toe, allerminst windeieren gelegd inzake internationale erkenning: van New York tot Moskou, van Belfast tot Nevada…overal wordt Tommy Sands erkend als één van de grote protestzangers van zijn tijd. Eredoctoraten werden zijn deel en bijzondere vriendschappen zijn legio.

Deze nieuwe plaat, waarvan de hoes alleen al het voorwerp van een fraai artikel zou kunnen zijn, bevat twaalf songs en opent met een herwerking van een deel van de tekst van Dylan’s “Blowin’ in the Wind”. Waar die songtitel het standaard antwoord werd op de vraag waarom mensen oorlog voeren en zoveel betekende als “we weten het niet”, hertaalt Sands dat en betekent zijn “The Answer is not blowing in the wind” zoveel als: we weten het wel: zolang sommigen (heel) veel geld kunnen verdienen met het maken en verkopen van wapens, zal er oorlog zijn. Qua klets om je oren kan zoiets tellen, al ben je je eigenlijk al bewust van die boodschap.

“Clanrye Side”, waaraan de plaat haar titel ontleent, is een lied over de gelijknamige rivier en over de rol die speelde in de samenleving van verschillende gezindten in het Ierland van Sands’ jeugd. Ierse songs zonder heimwee…dat is moeilijk te vinden en “Ballyholland” is niet anders: het handelt over een naar Amerika uitgeweken familie van Ieren, die hun oorspronkelijke vaderland niet uit hun gedachten krijgen. Gelijkaardig van thematiek is “Refugees”: als lid van een bevolking, die door de eeuwen heen vaak geëmigreerd is op zoek naar een beter bestaan, zingt Sands zijn begrip uit voor de vluchtelingen van vandaag die, om aan klimaatverandering en oorlog te ontkomen, op zee gaan, op zoek naar een beter bestaan.

“What’s going on in Jerusalem” is er ook niet meteen naast: hoe kan het toch dat een volk als de Joden, dat zozeer onder het nazisme geleden heeft, nauwelijks enkele decennia later krèk hetzelfde doet met de Palestijnse buren? In dezelfde lijn ligt “Who Killed JFK?”, terwijl “Caoineadh Mhacha” diep in de Ierse mythologie duikt en “Ode to Europe” dan weer het verhaal vertelt van Colombanus, die in de zesde eeuw de voedingsbodem creëerde voor wat 14 eeuwen later de Europese Unie zou worden.

De in de Ierse aard ingebakken drang naar rechtvaardigheid wordt bezongen in het naar een kinderliedje neigend “Paddy and the Judge” en “Every County on the Island” is een plezant woordspelletje, waarin gegoocheld wordt met de namen van de county’s van Ierland. Enige herhaling om er zoveel mogelijk te herkennen, is aangewezen, maar het is leuk om doen.

Afsluiter “Gathering of the Clans” kan eigenlijk dienen als een soort samenvatting van de boodschap van de hele plaat: het is eigen aan mensen om grenzen over te steken én muren te bouwen: daar zit een drang naar goed gezelschap achter en de wens om dingen te leren van mensen, die ja kort voordien nog niet eens kende. Dat zowat de hele Sands-Clan deze plaat mee vorm gaf, is tekenend en hoopgevend: als we maar lang genoeg en hard genoeg proberen, valt er op deze wereld best wel samen te leven. Een knap geproducete plaat, met groots muzikaal werk, geweldige teksten en een niet mis te verstane boodschap: zo hebben wij ze graag !

(Dani Heyvaert)